16ο ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ Χ.Ε.Ε.Ε.
ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ
“Η Χαρτογραφία στον σύγχρονο πολυθεματικό κόσμο”
16ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας – Αιγάλεω, 2 – 4 Νοεμβρίου 2023
ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΣΗ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΤΙΚΩΝ ΟΡΜΗΤΗΡΙΩΝ ΤΟΥ 16ΟΥ & 17ΟΥ ΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Μαρία ΓΟΥΡΓΟΥΡΙΝΗ[1], Δήμος ΠΑΝΤΑΖΗΣ[2],Λεωνίδας ΓΟΥΡΓΟΥΡΙΝΗΣ[3]
Περίληψη
Η πειρατεία είναι ένα φαινόμενο που απασχολεί την ανθρωπότητα από την εποχή που οι άνθρωποι ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν τα πρώτα πλεούμενα. Το φαινόμενο αυτό έχει επηρεάσει με άμεσο και έμμεσο τρόπο την πορεία της κοινωνίας και της γεωπολιτικής στο πέρασμα των αιώνων, ενώ εξακολουθεί να υφίσταται και στη σύγχρονη εποχή έχοντας επεκταθεί εκτός από τον θαλάσσιο χώρο και στο διαδίκτυο λαμβάνοντας πλέον μια διαφορετική διάσταση. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας δεν είναι απίθανο να παρατηρηθεί και στις διαστημικές μετακινήσεις. Έχουν διεξαχθεί έρευνες και μελέτες για τους τρόπους με τους οποίους η πειρατεία επηρέασε τους παράκτιους οικισμούς, για τα πειρατικά ορμητήρια και για τις μορφές που πρωταγωνίστησαν, κυρίως σε θάλασσες όπως αυτή της Καραϊβικής. Στην Ανατολική Μεσόγειο και ειδικά στον Ελλαδικό χώρο, οι μελέτες για το φαινόμενο αυτό είναι λίγες, ενώ οι χαρτογραφικές προσπάθειες αποτύπωσης ορμητηρίων, σημείων ενέδρας, σημείων επιρροής των πειρατών ή ακόμα και η απεικόνιση πιθανής πορείας που ακολουθούσαν τα πειρατικά πλοία δεν φαίνεται να υπάρχουν κυρίως σε ψηφιακή μορφή. Ο 16ος και ο 17ος αιώνας αποτελούν μια χρονική περίοδο όπου η Βενετία, η Ισπανική Αυτοκρατορία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία κυριαρχούν στην Ανατολική Μεσόγειο. Η έκταση που σήμερα αναγνωρίζουμε ως Ελληνικό Κράτος εκείνη τη χρονική περίοδο βρίσκεται υποτελής των Οθωμανών, αλλά και των Βενετών. Για τους λόγους αυτούς η εύρεση πηγών καθίσταται δύσκολη ειδικά στην ελληνική γλώσσα, ενώ η εύρεση πληροφοριών γίνεται μέσα από τα ισπανικά ή τα οθωμανικά αρχεία. Για την κατάσταση που επικρατούσε στον Ελλαδικό χώρο υπάρχουν λίγες αναφορές, συνήθως από ημερολόγια πλοίων του Ναυτικού των μεγάλων δυνάμεων της εποχής ή από περιηγητές, ενώ οι χαρτογραφικές περιγραφές της γεωμορφολογίας της παράκτιας ζώνης δίνεται από χαρτογράφους της εποχής, όπως ο Antonio d’ Millo, οι οποίοι αποτυπώνουν τη ζώνη αυτή σε λιμενοδείκτες(πορτολάνους)/νησολόγια. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η προσπάθεια καταγραφής των πειρατικών ορμητηρίων του 16ου και 17ου αιώνα στην Ανατολική Μεσόγειο, εστιάζοντας περισσότερο στον Ελλαδικό χώρο. Στόχος είναι η δημιουργία ενός ψηφιακού διαδραστικού χάρτη στον οποίο παρουσιάζονται τα πειρατικά ορμητήρια των δύο αυτών αιώνων. Στο πλαίσιο αυτό χρησιμοποιείται GIS λογισμικό και δημιουργείται βάση χωρικών δεδομένων στην οποία έχουν προστεθεί, έπειτα από έρευνα, δύο βασικές κατηγορίες πληροφοριών που επιτρέπουν τον διαχωρισμό των πειρατικών ορμητηρίων σύμφωνα με τις κυρίαρχες θρησκευτικές πεποιθήσεις της εποχής (χριστιανοί και μουσουλμάνοι). Ακολουθούν τα επίπεδα πληροφορίας για κάθε μια από αυτές τις κατηγορίες διαχωρισμένα ανά αιώνα (16ο και 17ο). Στο τελικό χαρτογραφικό αποτέλεσμα γίνεται επίσης προσπάθεια απόδοσης υφής η οποία να προσεγγίζει έναν παλιό χάρτη. Ο διαδραστικός αυτός χάρτης έχει ενσωματωθεί στην ιστοσελίδα https://www.piratecartography.com που έχει δημιουργηθεί κατεξοχήν για τη φιλοξενία σχετικού περιεχομένου, μέσα από την οποία γίνεται μια προσπάθεια σύνδεσης της χαρτογραφίας με την ιστορία της πειρατείας.
Abstract
Piracy is a phenomenon that has concerned humanity since the time when people started using the first ships. This phenomenon has directly and indirectly affected the course of society and geopolitics over the centuries, while it still exists in the modern era, having expanded beyond the maritime space and onto the internet, now taking on a different dimension. With the development of technology, it is possible that it will also be observed in space travels. Research and studies have been conducted on the ways in which piracy affected coastal settlements, pirate strongholds and the main characters of piracy, especially in seas such as the Caribbean. On the contrary there are only few studies and cartographic illustrations in the Eastern Mediterranean and especially in Greece, while the cartographic efforts to map strongholds and ambuscades, as well as places of pirates’ influence and the depiction of the possible routes that the pirate ships followed do not seem to exist especially in digital form. The 16th and 17th centuries are a time period where Venice, the Spanish Empire, and the Ottoman Empire ruled the Eastern Mediterranean. The area that we recognize today as the Greek State, in that time period was under Venice’s and Ottoman’s Empire domination. For these reasons, finding information becomes difficult especially in the Greek language, while most of it can be found through Spanish, Italian or Ottoman archives. There are only few reports for the situation that prevailed in the Greek area, usually from the dairies mainly of Spanish, Vanish and Ottoman Navies or from travelers or from records of priests mainly in Catholic monasteries, while the cartographic descriptions of the geomorphology of the coastal settlements are given by cartographers of the time, such as Antonio d’ Millo, who marked these zones on harbor charts /island charts (portolans & isolario). The purpose of this paper is an attempt to record the pirate strongholds of the 16th and 17th centuries in the Eastern Mediterranean, focusing more on the Greek area. The aim is to create a digital interactive map in which the pirate strongholds of these two centuries are presented. In this context, GIS software is used and a spatial data base is created to which, after research, two basic categories of information have been created that allow the separation of pirate strongholds according to the dominant religious beliefs of the time (Christian and Muslim). Each of them has been separated in two more categories depended on the century they represent (16th and 17th century). In the final cartographic design, an attempt is also made to render a texture that approximates an old map. This interactive map has been incorporated into the website: https://www.piratecartography.com which has been created primarily to host related content and also to connect cartography with the history of piracy.
[1] Φοιτήτρια ΠΑΔΑ (Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής), Μέλος Ερευνητικού Εργαστηρίου SOCRATES (Society for Cartography Remote sensing / Road design and Applications using Technology / Transport engineering on Earth and Space), Σχολή Μηχανικών, Τμήμα Μηχ. Τοπογραφίας και Γεωπληροφορικής, ΠΑΔΑ, Αιγάλεω 12243, 6975501093, mgoug14@gmail.com
[2] Καθηγητής ΠΑΔΑ, Διευθυντής Ερευνητικού Εργαστηρίου SOCRATES (Society for Cartography Remote sensing / Road design and Applications using Technology / Transport engineering on Earth and Space), Σχολή Μηχανικών, Τμήμα Μηχ.. Τοπογραφίας και Γεωπληροφορικής, ΠΑΔΑ, Αιγάλεω 12243, Αγ. Σπυρίδωνος, 6986643535, e-mail: dnpantazis@uniwa.gr
[3] Συγγραφέας & Ερευνητής Πειρατικής Ιστορίας, 6948452012, lgoug@hotmail.com
Για περισσότερες πληροφορίες, επιπρόσθετο φωτογραφικό υλικό & τα πρακτικά, επισκεφτείτε την σελίδα του συνεδρίου της Χαρτογραφικής Επιστημονικής Εταιρείας Ελλάδος στον ακόλουθο σύνδεσμο:
https://xeee.web.auth.gr/HCS/HCS_Conf_el/16_Athens_2023_el.htm
Views: 33
